Yeni Anayasa hangi özelliği ile yenilemeyi ve özeleştiriyi gerçekleştirecek?

Elbette yeni Anayasa denildiğinde akla ilk gelen başkanlık sistemi oluyor. Öyleyse başkanlık sistemi hangi özelliği ile bu değişimi ve özeleştiriyi gerçekleştirecek?

1. Darbe Anayasalarının getirdiği vesayet düzenini kaldırması bir başına yeni Anayasanın getireceği başat özellik olacaktır.

2. Vesayetçi sistemin temel ırası yeterince kavranmak zorundadır. Vesayetçi düzen, atanmışları seçilmişlerin üzerinde bir yere koymaktadır. MGK, RTÜK, YÖK, HSYK, DPT (halen işlevini Kalkınma Bakanlığı adı altında sürdürüyor), üst yargı organları vb kurumlar, kuruluşlar: bunlar hükümet ile ahenkli çalıştığı sürece onların vesayet organı veya kurumu olduğu anlaşılmaz kalabilir. Ama istedikleri takdirde yasama, yürütme, yargı üzerinde baskı uygulayabilirler… Bu özellikleri dolayısıyla da zaten sistem bürokratik oligarşiye dönüşmüş durumdadır.

3. Aslında, yasama, yürütme, yargı organları millet iradesini temsilen bu işlevlerini yerine getirir. Böyle olmakla birlikte, bu organlar birbirini denetleme ve dengeleme yerine, keyifleri öyle istediği takdirde birbirleri üzerinde baskı oluşturmaya teşne bir bünye ihraz etmiştir.

4. Bugün halen uygulanmakta olan düzen, aslında ne parlamenter sistemin özelliğini taşıyor, ne başkanlık düzeninin… İcranın başı yürürlükteki Anayasaya göre Başbakan olmakla birlikte, Cumhurbaşkanı aynı zamanda çeşitli yetkilerle donatılmış durumda bulunuyor ve aynı zamanda yürütmenin de başı sayılıyor. Böylece pratikte yürütme iki başlı olarak işlevini yerine getiriyor. Hele de şimdiki durumda, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilme hali dikkate alındığında, iki başlılık çok belirgin bir hal alıyor. Cumhurbaşkanı ile Başbakan uyumlu çalıştığı takdirde iki başlılığın sakıncası ortaya çıkmayabilir. Ama iki farklı güç, farklı fikirde olduğunda yürütme durma noktasına gelmekle kalmaz, kargaşa ortamının zeminini oluşturur. Nitekim Ahmet Necdet Sezer’in Cumhurbaşkanlığı döneminde bu uygulamanın mazarratları çok örneklendi… Cumhurbaşkanının sinirlerine hâkim olamayarak Başbakanın (Ecevit) başına Anayasa kitabı fırlattığı hatırlarda olmalı… Ki bu zat, bütün partilerin oybirliği ile o makama getirilmişti…

SİNGAPUR’DA İSLAMİYET VE RİSALE-İ NUR HİZMETLERİ…

5. Yeni Anayasanın önde gelen başat özelliği şudur: yürürlükteki anayasaya göre Cumhurbaşkanı bir sürü yetki ve görevle donatılmıştır. Buna karşılık “vatan hainliği” dışında herhangi bir fiilinden, icrasından sorumlu değildir. Oysa yeni Anayasanın getirdiği düzenlemede Cumhurbaşkanı bütün fiillerinden sorumlu tutulmaktadır. Yani şimdiki uygulamada (ki aslında Kenan Evren’i diktatörlük yetkileriyle donatmak üzere hazırlanmıştır) diktatör çıkarmaya yönelik düzenleme, yeni Anayasada ortadan kaldırılmaktadır. Cumhurbaşkanını diktatör olmakla itham eden mihrakların tam da bu nedenle yeni Anayasaya sahip çıkması gerekirken, bu inceliği görmemeleri veya görmek istememeleri akıl dışı bir durum…

6. Başkanlık (veya yeni Anayasanın adlandırmasıyla Cumhurbaşkanlığı) sisteminde yürütme tek başlı olacaktır.

7. Güçler ayrılığı ilkesi teminat altında olacağından yasama, yürütme, yargı organları birbirini denetleyeceğinden (baskı altında tutma değil, denetleme) sistem denge içinde işleyecektir. Bu dengenin ne denli önemli olduğunu algılamak için gerek 28 Şubat döneminde, gerekse Ak Parti’nin ilk döneminde Yargıtay’ın yürütme üzerinde nasıl bir baskı ortamı oluşturduğu, hatta REFAHYOL hükümetinin darbelenmesine çanak tuttuğu anımsanmalıdır.

Bu saydığımız hususlar kurulu düzenin sakıncalarını gösteren ve hemen akla gelen birkaç mini örnek…

Yeni Anayasanın getireceği yenilikler daha başka argümanlarla da dile getirilebilir. Güçler ayrılığının nasıl işleyeceği, denge ve denetleme mekanizmasının nasıl kurulacağı, Yürütmenin yapısı, Meclis’in yapısının nasıl olacağı, Yargının yapısının ve işleyişinin nasıl sağlanacağı gibi teknik hususlar ayrıca uzmanların dile getireceği konular cümlesinden sayılmalıdır.