20 Soru 20 Cevapla Neden Yeni ANAYASAYA evet…

1-GETİRİLEN YENİ SİSTEM GENEL OLARAK NEYİ DEĞİŞTİRİYOR?

Mevcut sistemin çoğunlukla istikrar üretmediği ve 1983 yılından bu yana 33 yılda 21 hükumetin kurulduğu göz önüne alındığında bu yeni sistemle birlikte yeni bir hükumet modeli öngörülmektedir. Buna göre Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri aynı günde ancak birbirinden bağımsız iki ayrı sandıkta yapılacak ve halkın %50’si + 1 kişinin oyunu alan Cumhurbaşkanı olarak ülkeye hükumet edecektir. Yeni sistemde Başbakan olmayacak. Cumhurbaşkanı olarak halk tarafından seçilen kişi mevcut sistemde Başbakan ve Bakanlar Kuruluna verilen yetkileri kullanacak. En önemlisi artık koalisyon olmayacak.

2-BU SİSTEME NEDEN İHTİYAÇ VARDIR?

Darbe döneminin bir ürünü olan 82 Anayasasında Cumhurbaşkanlığı makamını darbeciler kendilerine uygun olarak kurgulamışlardı. Çok ciddi yetkilerle donatılmış olmasına karşın hukuken ve siyaseten sorumluluğu bulunmayan Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ile birlikte sistemde değişiklik yapılması mecburiyeti ortaya çıkmıştır. Çünkü zaten parlamenter sistemin özeliklerinden uzak olan yapı Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilmesiyle birlikte fiilen yarı başkanlık haline gelmiş ancak Anayasadaki bazı hükümler sistemi ileride tıkayabilecek ve kaosa sürükleyebilecek yapıdadır. Öte yandan, şimdiye kadar ülkeyi koalisyonlara mahkum eden bu sistemden vazgeçilerek ileride doğabilecek olası hükümet krizleri bu yeni sistemle beraber önlenmektedir.

3-YENİ SİSTEM BAŞKANLIK SİSTEMİ MİDİR? EĞER ÖYLEYSE YENİ ANAYASA METNİNDE NEDEN “BAŞKAN” DAN DEĞİL “CUMHURBAŞKANI”NDAN BAHSEDİLİYOR?

Getirilen yeni sistem tartışmasız tam başkanlık sistemidir. Önemli olan kurumların ne şekilde adlandırıldığı değil, hangi sistemle kurgulandığıdır. Ülkemizde birçok kamu ve özel kuruluşlar ile siyasi parti yöneticileri, hatta dernek-vakıf yöneticileri «Başkan» olarak adlandırılmaktadır. Oysa «Cumhurbaşkanı» tektir. «Cumhurun» yani «Halkın» başkanı anlamındaki «Cumhurbaşkanlığı» ifadesi bu gayeyle tercih edilmiştir.

4-BAŞKANLIK SİSTEMİNDE PARLAMENTO YANİ MECLİS VAR MIDIR?

Parlamenter sistemin isminde parlamento kelimesi geçtiği için başkanlık siteminde parlamento yoktur algısı hatalıdır. Yeni sistemde kuvvetler ayrılığı prensibi gereği Cumhurbaşkanından bağımsız daha güçlü bir parlamento yani meclis vardır. Yani, yeni sistemde TBMM’nin bulunmadığına ilişkin iddia asılsız ve art niyetlidir.

5-YENİ SİSTEM İLE EYALET SİSTEMİ Mİ GETİRİLECEK ?

Eyalet sistemi, Başkanlık sisteminden bağımsız bir idari yapılanmadır. Dolayısıyla eyalet sistemi için ülkenin başkanlık sistemi ile yönetilmesi gerekmez. Parlamenter sistemde de eyaletler olabilir ya da Başkanlık sistemi olduğu halde üniter yapı korunabilir. Ör: Almanya parlamenter sistemle yönetildiği halde eyaletleri vardır. Yeni Anayasa ile başkanlık sistemi gelecek ve üniter yapı korunacaktır. Yani eyalet sistemi asla söz konusu değildir.

6-YENİ HÜKÜMET MODELİ TEK ADAM YÖNETİMİ Mİ GETİRİYOR ?

Önerilen hükumet modeli olan “Cumhurbaşkanlığı Sistemi” dünyada kabul gören üç hükumet modelinden biridir. Halbuki mevcut anayasamızdaki modelin dünyada hiçbir karşılığı yoktur. Mevcut Anayasa’da hem geniş yetkileri olan bir başbakan, hem de geniş yetkileri olan bir Cumhurbaşkanı vardır. Bu durum sistemsel sorunlara neden olmaktadır. Önerilen sistemde üç güç olan yasama, yürütme ve yargının yetki sınırları net olarak belirlidir. Yasama ve yürütme yetkililerini doğrudan, yargı yetkililerini ise dolaylı olarak halk belirlemektedir.

7-YENİ CUMHURBAŞKANI PARTİ GENEL BAŞKANI OLABİLECEK Mİ?

Evet. Ancak otomatik olarak genel başkan olmuyor. Partinin kongre yapması ve Kongrede aday olup seçilmesi gerekir. Dünyada biz ve Macaristan dışında hiçbir ülkede “Cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilir” şeklinde bir düzenleme yoktur. 1960 öncesinde bizde de yoktu, sonradan konulmuştur. Bu düzenleme seçimler beklenmeden, referandumdan sonra yürürlüğe girecektir.

8-CUMHURBAŞKANININ GENEL BAŞKAN OLMASI HALİNDE 3 KASIM 2019 TARİHİNE KADAR CUMHURBAŞKANLIĞI GÖREVİ İLE GENEL BAŞKANLIK GÖREVİ NASIL ÖRTÜŞECEK?

Cumhurbaşkanının partisi ile olan bağının devam etmesi hususu referandum sonunda yürürlüğe girecektir. Türkiye Cumhuriyeti devleti bu konuda siyasi tecrübeye sahiptir. Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü Cumhurbaşkanlığı görevi ile birlikte CHP’nin Genel başkanlık görevini de aynı anda yürüterek görev yapmışlardır.

9- SEÇİMLER NEDEN AYNI ANDA YAPILIYOR?

Günlük olayların, uyum içinde çalışması esas olan parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerini etkilemesinin önüne geçmek amacıyla iki seçimin aynı anda yapılması öngörülmüştür. Böylece, seçmen iradesinin, geçici, konjonktürel, kısa süreli dalgalanmaların etkisinden korunması hedeflenmiştir. Aynı amaçla, seçimlerin birbirine çok yakın tarihte yapılması Fransa’da da benimsenmiştir. Amerika’da da bu sistemin benimsenmesi konusundaki tartışmalar gündemdedir.

10-BİR KİŞİ KAÇ DEFA CUMHURBAŞKANI SEÇİLEBİLİR ? ASKERİ MAHKEMELER KALDIRILDI MI?

Bir kişi en fazla iki defa Cumhurbaşkanı olabilir. Fakat Cumhurbaşkanı’nın 2. Döneminde TBMM’nin seçimleri yenilemesi halinde aynı Cumhurbaşkanı bir defa daha 3. Kez aday olabilecektir. Bu durum sadece bir kereye mahsustur Disiplin Mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Ancak savaş halinde asker kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek.

11-CUMHURBAŞKANI OLMAK İÇİN TÜRKİYE’DE DOĞMAK ZORUNLU MUDUR?

Anayasa ilk değişiklik teklifinde, doğuştan Türk vatandaşı olmak şartı getirilmiştir. Ancak, Anayasa Komisyonu’nda “doğuştan” ibaresi kaldırılmıştır. Yeni haliyle, Cumhurbaşkanı olmak için Türk vatandaşı olmak yeterlidir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve Cumhurbaşkanı adaylığı için aranan diğer şartları taşıyan herkes Cumhurbaşkanı adayı olabilir.

SİNGAPUR’DA İSLAMİYET VE RİSALE-İ NUR HİZMETLERİ…

12-MİLLETVEKİLİ SEÇİLMEK İÇİN 18 YAŞ ÇOK KÜÇÜK BİR YAŞ DEĞİL Mİ?

18 yaşını doldurmuş kişi Medeni Kanuna göre her konuda tam yetkili kabul edilir. Bu sebeple milletvekili olmasında hukuken bir mahzur yoktur. Bu düzenleme ile geleceğimizi emanet edeceğimiz geçlere güvendiğimizi ifade ederken, gençlerimizin erken yaşlarda sorumluluk alma ve mecliste temsil tecrübesini edinme imkanı sunulmaktadır. İngiltere ve Almanya dahil birçok gelişmiş ülkede seçilme yaşı 18’dir.

13-NEDEN MİLLETVEKİLİ SAYISI 600’e ÇIKARILIYOR? YEDEK MİLLETVEKİLLİĞİ OLACAK MI?

Milletvekili sayısının artırılması nüfusun artması ile orantılı olarak öngörülmüştür. Anayasa değişiklik teklifinde yer alan «Yedek Milletvekilliği» komisyon görüşmeleri sırasında tekliften çıkartılmıştır. Yedek Milletvekilliği uygulaması olmayacaktır.

14-CUMHURBAŞKANI KARARNAME ÇIKARARAK YASAMA FAALİYETİ Mİ YAPIYOR? YANİ MECLİSİN YERİNE Mİ GEÇİYOR?

Yürütüme ile ilgili konularda Cumhurbaşkanı, «Cumhurbaşkanı Kararnamesi» çıkarılabilecektir. Temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevleri konusunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkartılamaz. Cumhurbaşkanı’nın kararname çıkardığı bir konuda, Türkiye Büyük Millet Meclisi kanun çıkartır ise Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümsüz hale gelecektir. Yine çıkarılan bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yürürlükte olan bir kanun arasında farklı hükümler bulunursa kanun hükümleri geçerli olacaktır.

15-CUMHURBAŞKANI VEYA MECLİS BİRBİRLERİNİ FESH EDEBİLİR Mİ?

Fesih yetkisi yeni sistemde seçimlerin karşılıklı olarak yenilenmesi yoluyla gerçekleşebilecektir. TBMM 3/5 çoğunlukla, Cumhurbaşkanı da dilediği zaman bu yetkiyi tek başına kullanabilir. Taraflara bu yetki Cumhurbaşkanı ve Parlamento arasında oluşabilecek olası krizlerde halkın hakemliğine gidilerek sistemin kilitlenmesine engel olmak amacıyla tanınmıştır. İster Cumhurbaşkanı ister TBMM tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilsin, bu sisteme göre her iki seçim de birlikte yapılacaktır. Cumhurbaşkanı seçimleri yenileme kararı alırsa kendisi de meclisle birlikte seçime gitmek zorunda olacaktır. Böyle bir durumda toplam iki olan seçilme hakkının biri kullanılmış olacaktır; (i) ilk döneminde seçime giderse o döneminin kalan süresi yanacak, (ii) ikinci döneminde giderse yeniden aday olamayacaktır. Şayet Meclis seçimleri yenileme kararı alırsa cumhurbaşkanının ilk dönemiyse o dönemi bitmiş kabul edilecek ancak ikinci dönemi ise, meclisin cumhurbaşkanını çalıştırmamak için seçime götürme riskine karşı cumhurbaşkanı yeniden aday olabilecektir. Bu düzenleme önemli bir dengeleme ve denetleme mekanizmasına örnek teşkil etmektedir.

16-CUMHURBAŞKANI YARGININ TAMAMINI BELİRLİYOR İDDİASI DOĞRU MU ?

Bu iddia doğru değildir. Anayasa değişiklik teklifindeki düzenleme sadece HSYK’ya (Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu) ilişkindir. HSYK’nın ismindeki “Yüksek” ifadesi kaldırılmış olup üye sayısı 13’e düşürülmüştür. Bu üyelerin yedisi halk tarafından seçilen TBMM tarafından, dördü ise halk tarafında seçilen Cumhurbaşkanı tarafından atanacaktır. Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı HSK’nın doğal üyesi olarak belirlenmiştir. Yani HSK üyelerini dolaylı olarak halk belirleyecektir. Yüksek Yargı mensuplarının atanma usullerinde bir değişiklik yapılmamıştır.

17-HSYK’YI NEDEN CUMHURBAŞKANI SEÇİYOR?

HSYK’nın şimdiye kadar adli ve idari hakim ve savcıların kendi aralarında seçim yapmak sureti ile seçmesi yargının işlevselliğine ve tarafsızlığına gölge düşürmekteydi. Hakim ve savcıların, yapılan seçimlerde siyasetçiler gibi propaganda yapmaları , çeşitli seçim vaatlerinde bulunmaları, kendi aralarında gruplaşmaları ve çekişmeleri hakim ve savcı mesleğinin etik kurallarına aykırı düşmekte, gruplaşmaların olması sebebi ile seçilen HSYK üyesinin kendisini seçen hakim ve savcılara taraflı davranmasına sebep olmakta, hakim ve savcıların mahkemede geçirmeleri gereken zamanları seçim propagandası için görevleri dışında geçirmesine sebep olmaktaydı. Ayrıca, FETÖ gibi yapılanmaların şantaj ve tehditle hakimler ve savcılardan blok oy çıkarmalarına sebep olmaktaydı. Bu sebeple HSYK yeni ismi ile HSK üyelerinin Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı dışındaki 4 üyesini Cumhurbaşkanı, diğer 7 üyesini ise TBMM ‘nin seçmesi öngörülmüştür. Görüleceği üzere çoğunluk üyeyi TBMM seçmekte olup geriye kalan üyeleri halkın seçmiş olduğu cumhurbaşkanı seçmektedir.

18-YENİ ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİNDE «CUMHURBAŞKANI ORDUNUN KULLANILMASINA KARAR VERİR» MADDESİ BULUNMAKTADIR . BU MADDE ESKİDEN VAR MIYDI ?

Söz konusu madde mevcut Anayasamızdaki hüküm ile birebir aynı olup, yeni eklenmiş değildir. Bu madde Cumhurbaşkanının orduyu istediği zaman tek başına kullanacağı anlamına gelmeyip, uygulamada bu durum meclis tezkereleri ile mümkün olmuştur. Şimdiye kadar böyle bir madde mevcut olmasına rağmen meclisten tezkere çıkarılmadan ordu hiçbir zaman dış göreve Cumhurbaşkanının emri ile gönderilmemiştir.

19-ESKİDEN OLDUĞU GİBİ BAKANLAR DENETLENEMEYECEK Mİ ?

Yeni anayasa ile meclisin bakanlara soru sorma imkanı kaldırılmadığı gibi Cumhurbaşkanı Yardımcılarına da soru sorma imkanı getirilerek mevcut yetki genişletilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri 15 gün içince cevaplanmak üzere istediği bakana ve cumhurbaşkanı yardımcısına istediği soruyu yazılı şekilde sorabilecektir. Özetle, Meclis denetim yolları şöyledir. -Yazılı soru -Genel görüşme -Meclis soruşturması -Meclis araştırması

20-CUMHURBAŞKANININ BU KADAR GENİŞ YETKİLERİNE RAĞMEN HUKUKEN SORUMLULUĞU YOK MUDUR?

Tam aksine mevcutta var olan Cumhurbaşkanının sorumsuzluk hali değiştirilerek, yeni sistemde “cezai sorumluluğu” net olarak düzenlenmiştir. Mevcut anayasada Cumhurbaşkanı sadece vatana ihanetten suçlanabilmektedir. Fakat vatana ihanet suçunun hiçbir kanunda tanımı olmadığından, Cumhurbaşkanı’nın hukuken sorumluluğu hiçbir zaman mümkün olmamaktadır. Yeni sistemde ise Cumhurbaşkanının sorumluluk alanı genişletilmiştir. Cumhurbaşkanı hakkında bir suç işlediği iddiası ile TBMM’nin üye tamsayısının salt çoğunluğunun ( 301 vekil) vereceği önergeyle soruşturma açılması istenir , 1 ay içinde görüşülerek üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verilir. Soruşturma sonunda TBMM’nin üye tam sayısının üçte ikisinin gizli oyuyla yüce divana sevk kararı alınır. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, Anayasanın 116.maddesinde kendisine tanınmış olan seçimleri yenileme yetkisini kullanamaz. Bu düzenleme Cumhurbaşkanı için her türlü suç, Bakanlar ve Cumhurbaşkanı Yardımcıları bakımından ise görevleri ile alakalı suçlar için geçerlidir.

AnayasayaEVET.Com