Büyük âlem içinde herkesin bir hususî dünyası olduğuna ve herkes büyük âlemi kendi hususî dünyasının renkleri ardından seyrettiğine göre, Kur’ân’ın yorumlanmasında ister istemez mizaçlardan gelen farklılıklar ortaya çıkmayacak mıdır?

Elbette ki çıkacaktır. Hattâ bu farklılıklar, bir dereceye kadar, bizzat Şeriat Sahibinin muradıdır. Kur’ân ve Hadis, içtihad farklılıklarına zemin hazırlayan ve bunu teşvik eden örneklerle doludur. Şu kadar var ki, içtihadlar dinin bütünlüğü içinde bir zenginlik teşkil edecek, herkesin keyfine göre ayrı bir din ortaya çıkarmayacaktır.

Usul ilimleri niçin var?

İşte bunu temin edebilmek için İslâm âlimleri yine kaynağını Kur’ân ve Sünnetten alan usul ilimlerini geliştirmişlerdir. Tefsir yapacak olan kimse âyete kendi keyfince bir mânâ veremez; tefsir usulünde belirlenmiş esasları takip ederek yorumunu yapar. Hadisçi, bir hadis hakkında hükmünü verirken, hadis usulünün çizdiği prosedürü takip eder; yoksa, kendi aklına estiği gibi “Böyle hadis olmaz, benim Peygamberim böyle söz söylemez” gibi boyundan büyük iddiaların arkasına sığınarak Peygambere kendi dilediği gibi bir kişilik biçemez. Aynı şekilde, Kur’ân ve Hadisten hüküm çıkarmak da herkesin kendi arzusuna göre yapabileceği bir iş değildir; bu da fıkıh usülünün kaidelerine bağlı bir iştir.

Bütün bunların ötesinde, Kur’ân’ı ve Hadisi yorumlamanın ve bunlardan ahkâm çıkarmanın en esaslı şartı, bu kaynaklara, Allah’ın muradını öğrenmek niyetiyle yaklaşmak, “Neyi nasıl yaparsam Allah’ın rızasını kazanırım?” sorusuna cevap aramaktır. Bediüzzaman’ın Yirmi Yedinci Sözde dikkat çektiği gibi, Asr-ı Saadette bütün zihinler bu hedefe yönelmiş, Allah’ın kelâmından Onun rızasını anlamaya çalışıyordu.

Dikkat ediniz, “anlamaya” çalışıyordu. Yoksa yorumlamaya, kendine göre bir anlam çıkarmaya, kendi imzasını taşıyan birşeyler ortaya koymaya değil!

Onların zamanı ve bizim zamanımız

O zaman insanlar birbirleriyle karşılaştıklarında “Rabbimiz bugün ne indirdi? Resulullahtan bugün ne işittiniz?” diye sorarlardı.

Şimdi ise insanlar birbirinden dünya hayatının inceliklerini ders alıyor, maddî-manevî herşeyi pazarlama tekniklerini öğreniyorlar.

SİNGAPUR’DA İSLAMİYET VE RİSALE-İ NUR HİZMETLERİ…

O zaman insanlar yeni birşey öğrendikleri zaman hayatlarını bu öğrendiklerine göre düzenlerlerdi.

Şimdikiler ise yeni birşey öğrendiklerinde, bunu nasıl maddeye tahvil edeceklerini düşünüyorlar.

O zaman insanlar dünya hayatını bir sermaye olarak kullanır, onunla âhiret hayatını kazanmaya çalışırlardı.

Şimdikiler ise dini sermaye olarak kullanıp dünya hayatını kazanmaya bakıyorlar.

Referans dünya hayatı olursa…

Yine Bediüzzaman’ın tabiriyle, “bütün hükümler dünyaya tevcih ediliyor,” dünya hayatının konforunu kaçırmayacak ve hayatı kolaylaştıracak bir şekilde fetvalar veriliyor, “içtihadlar” yapılıyor. Zaten başka türlü irşad ve ikazlara da kimse kulak asmıyor. Çünkü dünya hayatına en küçük bir toz kondurulmasına dahi insanlar tahammül edemiyor.

Değer hükümleri bu şekilde teessüs etmiş bir zamanda “yorumlama” merakının bu kadar yaygınlaşmış olmasına şaşmamak gerekir. Nefislerin müşteheyatına uygun bir din ortaya çıkarmanın bundan daha kestirme bir yolu yoktur. Hadis’i bir yana bıraktıktan (veya sadece işine gelen kısmını kullanıp geri kalanını reddettikten), usul ilimlerini de yok farz ettikten sonra, çarpıtılmayacak âyet mi kalır? Kur’ân-ı Kerimin bir özelliği de, iman edenin hidayetini arttırırken, kalbinde hastalık bulunanın da sapıklığını arttırmak, pisliğine pislik katmaktır.