İkinci Söz ve Bediüzzaman’ın Dil Estetiği

İkinci söz iki sayfadan mürekkep , Bediüzzaman icmal ve tafsil gibi edebiyatın ve telif sanatının iki önemli unsurunu eserlerinde en iyi şekilde kullanır. Mucizat-ı Kur’an’iye risalesinde  Kur’an’ın mucizeliğini ve etkileyiciliğini bizim anlayacağımız şekilde izah eder, çünkü Kur’an muhtevasına halkın inemediği bir metin, asırlarca okunmuş ve dinlenmiş, hutbede okunan bir iki ayet veya hadis ile çoğu insan o mukaddes metni biliyor, bugünlerde iki cüz Kur’an okuyorum beni psikolojik olarak tedavi ediyor hem de senelerdir okuduğum hergün okuduğum metnin derinliklerinde kayboluyor ve hayıflanıyorum. Kur’an hala bakirliğini koruyor, hala halkın ve aydınların ondan haberi yok. Mezarlık girişlerinde elinde Kur’an ile yasin okunur deyip müşteri baklayan hafızlar, ve mezarların önünden geçerken okunan Fatihalar, bundan ilerisi var mı? Mesela la olumsuz ekini kaç yerde kullanıyor, velateşteru biayati semenen kalilen, vela teşteru biahdillahi semenen kalilen, bunlar saymakla bitmez, Kur’an’ı edebiyat sanatı açısınoan kimse topluma açmıyor, üniversiteler de liseler de hepsi. Mesela eştera iştira satmak fiilinin Kur’an da kullanıldığı yerlerin tafsilatı ne kadar geniştir, hüsün ve tahsin , muhsin  , ahsen kelimelerinin tafsili yine öyle . Bir yol tutulmuş kimse onun dışına çıkıp da yeni yorumlar getirmiyor, getiremiyor, Bediüzzaman cesaretle yeni yorumlar getirmiş mukaddes kitabımıza  o da yorumların biteviliğini normatifleşmesini hissetmiş eleştirmemiş ama iyi örnekler vermiş.

İkinci söz’ün mesajı metnin başında ortaya konmuş, “ Ellezine yuminlüne bilgayb, imanda ne kadar büyük bir saadet  ve nimet ve ne kadar  büyük bir lezzet ve rahat bulunduğunu anlamak istersen  şu temsili hikayeciğe bak dinle”

İman kelimesi en çok tekrar edilen bir kelime , ama iman nedir , hayata nasıl yansır, insanı nasıl düzenler konusunda çok şey bilinmiyor, Bediüzzaman mesajında dört kelime kullanıyor,

İmanda ne kadar büyük bir saadet

Ve nimet

Ve ne kadar büyük bir lezzet

Ve rahat

Dört kelime var, saadet , nimet , lezzet , rahat  bu kelimelerin başında da iki sıfat var  ne kadar büyük ik üyeli sıfat hem ne kadar miktar  ifade ediyor hem da  büyük sıfatı .Estetikte ve mimari de bir ölçü var yerli yerindelik, bu dört kelime kim bilir hangi hızda  yazılan bu metinde yerli yerinde kullanılmış, bihakkın diyor Kur’an yerli yerindeliğe, insan , kainat bütün  varlıklar yerli yerinde yani eksiksiz ve fonksiyonel yaratılmışlar. Daire-i imkanda daha güzel yoktur sözü de bu manaya geliyor. Bir koyuna eklenecek  şey de şok, fazla da yok, Bizim Erzurumm ‘da ihtiyarlar çocukken  birini severken seni helk edene kurban derlerdi, işte bu yerli yerindeliğin yorumu .Nasıl herşeyi yerli yerine koymuş, bir sofrayı tanzim eden anne masayı her şeyi yerli yerine koyar, kainata bak herşey yerli yerinde, bir resime hayran olan insan bu kadar sayısız varlığın hepsinin yerli yerine konmasını nasıl anlasın. Bu kadar varlığı yaratmak bir bir de herkesi birbirinin hududuna karıştırmadan fonsiyonunu bozmadan dağıtmak, bir kelime daha var tavzif ve taksim.  Bediüzzaman ayrıca yerine konulan şeyler için tefris kelimesini kullanıyor bunu mimarlar, moderatörler, desinatörler, kullanır kelime seçimi, resim , musiki  edebiyatın önemli bir unsurudur, hatta çok önemli bir unsurudur. Yahya Kemal bir kelimeye yirmi beş yıl düşünmüş sonra ona uygun kelimeyi koymuş. Kelimeleri bahislere göre yerli yerine koymakta büyük bir sanatcı ve estetikci Bediüzzaman.

Tanpınar’ın Herşey yerli yerinde diye bir  şiiri var, ayrıca Melih Cevdet’in de Düzenli Dünya diye bir şiiri var. Dikkati önemli ,   faili nazara vermiyor ama düzeni düzen biri var tabii.

DÜZENLİ DÜNYA

Bayılırım şu düzenli dünyaya

Kışı yazı

Baharı güzü

Gecesi gündüzü sırayla.

Ağaçların kökü içerde

Bütün ağaçların kökü içerde

Dalların başı yukarda

İnsanların aklı başında

Bütün insanların aklı başında

Beş parmak yerli yerinde

Baş işaret orta yüzük serçe.

Diyelim kalksa da serçe

Orta parmağa doğru yürüse

Ne haddine!

Yahut akasyanın biri

Başını toprağa daldırdığı gibi

SİNGAPUR’DA İSLAMİYET VE RİSALE-İ NUR HİZMETLERİ…

Bir gezintiye çıksa

Merhaba kestane, merhaba çam

Selâmün aleyküm, aleyküm selâm

Kimsin nesin nerelisin derken

Laf açılır mı bizim akasyanın kökünden

Bir uğultudur başlar rüzgârda

Kökü dışarda, kökü dışarda…

Yahut ne olur koca bir dağ

Baş aşağı gelsin…

Aman Allah göstermesin.

Bayılırım şu düzenli dünyaya

Altta ölüler

Üstte diriler

Gel keyfim gel!

Melih Cevdet ANDAY

İkinci sözde kullanılan özel kelimeler,

Saadet, nimet, lezzet, rahat, keyif, ticaret, hodbin, talisiz , hüdabin, bahtiyar, hodgam, hodendiş, bedbin, matemhane-i umumi, vaveyla, hazin, elim, muzlim, meyusane, hakendiş, hüdaperest, sürur, şehrayin, cezbe, ikirhane, terhisat-ı umumiye, tekbir, tehlil, mesrurane , ahz-ı asker, musika, mütellim, sürur, mesrur, müferrah, divane, batın, zahir, terhisat, talan, tevehhüm,  zihayat, firak , zeval,elim, ezici, dehşetli, evham, küfür , dalalet, neşet, manen, tazip, tasdik, zikirhane-i rahman, talimgah-ı beşer, meydan-ı imtihan-ı insü can, vefiyat, terhisat, dar-ı fani, mesrurane ,  Malik-i Kerim, dağdağa,  tevellüdat, ahz-asker, muvazzaf, mesrur, müstakim, zikir, tesbih, payd os, tefrih, nağamat, seyyid-i Kerim, munis , latif, ulvi, leziz, tecelli, tezahür,  Tuba-ı Cennet, Zakkum-ı Cehennem, selamet, emniyet

İki sahifelik  bir “hikayecik”  de seksen beş kelime var , Türk dilinin yaşaması için gayret sarfeden, ama asırlardır kullarılan kelimeleri kullanılmaz hale getirmek  Türkçülük değildir,

Kim demişse “ dili yaşat ki milleti yaşatmış olasın” Bediüzzaman dilci , dil konusunda teoriler üretmemiş ama dilciler ve teori üretenlerin hepsinden çok dili  yaşatıyor, anadolunun en ücra köylerinde istanbul ‘da, Hakkari’de, Van’da , Erzurum, onun kullandığı dille her akşam insanlar bir araya geliyor, mesele teori üretmek değil, kullanmayı sağlamak.

Batman’da Türkçeyi kullandığım için ders anlatırken birisi himmet abi ben Türkçeyi risalei nur ile öğrendim, senin gibi konuşmak isterdim, mezardan kalkın gelin bu adamın yaptığını görün de  aydınımızın gafletini görün.

Akif diyor, “ Kime lakin hani sahipleri yurdun ellerdi yatanlar sağa baktım sola baktım”

NurdanHaber – Haber Merkezi – Özel